Χρήστος Ρέππας

Νεοελληνικός Διαφωτισμός, Εθνική συγκρότηση και εκκλησιαστική αντίδραση. Η ιδεολογική και πολιτική σημασία των συγκρούσεων Πατριαρχείου και Διαφωτιστών μετά το 1797

Η εισήγηση καταπιάνεται με την περίοδο μετά το 1790 ως και τις αρχές του 19ου αιώνα, όπου εντείνεται η σύγκρουση των φορέων του αντιδιαφωτισμού με επικεφαλής το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και των επαναστατικών ιδεών του διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης. Πρόκειται για μια περίοδο σημαντική σε πολιτικά γεγονότα και ιδεολογικές ζυμώσεις στον βαλκανικό χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα Επτάνησα (κάθοδος των γαλλικών στρατευμάτων του Ναπολέοντα 1797 -1799), αλλά και με το έργο του Ρήγα και του Κοραή (Αδελφική Διδασκαλία (1798), Υπόμνημα για την κατάσταση του Πολιτισμού στην Ελλάδα (1803). Οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης αντιμετωπίζονται με συστηματική πολεμική από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης , τον Γρηγόριο Ε’ , τον Αθ. Πάριο και άλλους εκπροσώπους της ανώτερης εκκλησιαστικής ιεραρχίας, που παίρνουν ανοιχτά μέρος στην αντιπαράθεση με επιστολές στους νησιωτικούς πληθυσμούς του Αιγαίου και των Ιόνιων νησιών, την πατριαρχική καταδίκη του Ρήγα, την έκδοση της Πατρικής Διδασκαλίας, την προσπάθεια για ανασύσταση της πατριαρχικής τυπογραφίας, ενέργειας στενά συνυφασμένης με το κλίμα λογοκρισίας που προσπαθεί να επιβάλλει το Πατριαρχείο στην προσπάθειά του να προστατευτεί το ορθόδοξο ποίμνιο από την «φθοροποιό λύμη των Γάλλων και των Γαλλόφιλων ανταρτών». Επιπρόσθετα τους αφορισμούς φιλοσόφων του Διαφωτισμού και φιλοσοφικών ρευμάτων και τη δικαιολόγηση της εκτέλεσης του Ρήγα από μοναχούς (Κύριλλος Λαυριώτης). Όλα τα προηγούμενα όχι ως μεμονωμένες εκκλησιαστικές κινήσεις, αλλά ως κινήσεις ενταγμένες στις επιλογές της οθωμανικής εξουσίας για τη διατήρηση της ευταξίας και της υποταγής στο χριστιανικό ποίμνιο, σε μια εποχή επαναστατική για την Ευρώπη που το πνεύμα της αγγίζει και την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στόχος της εισήγησης είναι να ενταχθεί στο πολιτικό πλαίσιο της εποχής και να καταδείξει τη σημασία αυτών των πολιτικών και ιδεολογικών συγκρούσεων σε σχέση με την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης των υπόδουλων χριστιανικών πληθυσμών και τη διαμόρφωση του αιτήματος της εθνικής ανεξαρτησίας τους. Επιπλέον να δείξει τη θέση της ανώτερης εκκλησιαστικής ιεραρχίας απέναντι στις νέες πραγματικότητες που διαμορφώνονταν από το 18ο αιώνα και μετά και εκφράζονταν ιδεολογικά με τον ευρωπαϊκό και νεοελληνικό Διαφωτισμό, αλλά και τον φόβο που προκαλούσε για τα προνόμιά της και τη θέση της στο οθωμανικό πολιτικό σύστημα η προοπτική ενός ελληνικού εθνικού κράτους κατά τα πρότυπα του 1789.

Βιογραφικό

Ο Χρήστος Ρέππας γεννήθηκε το 1966. Σπούδασε Παιδαγωγικά στην Παιδαγωγική Ακαδημία Αλεξανδρούπολης, στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Παιδαγωγικό – Τμήμα Δ.Ε. και στο Μαράσλειο Διδασκαλείο (Πανεπιστήμιο Αθηνών). Ζει και εργάζεται ως εκπαιδευτικός στην Αίγινα. Δραστηριοποιείται συνδικαλιστικά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και είναι μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του εκπαιδευτικού περιοδικού «Σελιδοδείκτης». Έχει αρθρογραφήσει σε περιοδικά ( Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης, Ουτοπία, Εκπαιδευτική Κοινότητα, Τετράδια Μαρξισμού) και σε ιστοσελίδες για θέματα της εκπαίδευσης και πολιτικά θέματα. Το 2021 από τις εκδόσεις ΚΨΜ εκδόθηκε το βιβλίο του «Διαφωτισμός και Επανάσταση Η ριζοσπαστική Ιδεολογία της Ελληνικής Νομαρχίας». Επιχειρεί την ανάλυση του σημαντικότερου πολιτικού κειμένου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού μέσα από την προσέγγιση των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών συνθηκών της εποχής του και τη συμβολή του στη δημιουργία επαναστατικού πνεύματος στην προεπαναστατική νεοελληνική κοινωνία.