Ο αντικληρικαλισμός του Ιωάννη Βηλαρά

Ο Ιωάννης Βηλαράς γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1771. Σπούδασε στην Ιταλία όπου εγκαταστάθηκε το 1793 και αποφοίτησε το 1797. Στις αρχές του 1797, στη Βενετία σύχναζε σε κύκλους που εξυμνούσαν τη γαλλική επανάσταση καθώς και την επερχόμενη πτώση των βασιλείων και πριγκιπάτων από τον επελαύνοντα γαλλικό στρατό. Όπως και ο Αθανάσιος Ψαλίδας, ανήκει στο ριζοσπαστικό ρεύμα των διαφωτιστών, το οποίο αντιδιαστέλλεται από εκείνο της «μέσης οδού» και το συντηρητικό. Οι Γιαννιώτες φοιτητές που σπούδασαν στην Ευρώπη, αλλά και οι έμποροι, επιστρέφοντας στα Ιωάννινα, μετέφεραν στην πόλη το αντικληρικαλιστικό ευρωπαϊκό πνεύμα της εποχής αλλά και το πνεύμα του γαλλικού διαφωτισμού με ριζοσπαστικές θέσεις εναντίον του κλήρου. Ο ίδιος ο Βηλαράς πιθανώς είχε επηρεαστεί από το αντικληρικαλιστικό πνεύμα της Ιταλίας όπου έζησε, αλλά και από τον γαλλικό διαφωτισμό· όταν ήταν στη Βενετία εκφράστηκε θετικά για τη γαλλική επανάσταση. Ακόμη και στον χώρο των Ιωαννίνων, το κλίμα που είχε δημιουργηθεί λόγω των προστριβών λαϊκών και ιερατείου και των γενικότερων προβλημάτων που πήγαζαν από ορισμένες συμπεριφορές μοναχών και ιερέων, πιθανότατα επηρέασε και τον ίδιο τον Βηλαρά.

Βιογραφικό:

Η Ελένη Κουρμαντζή, έχοντας ήδη καταγράψει στο ενεργητικό της 41 έτη διδασκαλίας στην Ιστορία της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας, ως μέλος Δ.Ε.Π., στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, είναι Επισκέπτρια Καθηγήτρια στο St. Cyril and St. Methodius University του Veliko Turnovo, Βουλγαρίας. Κύριο αντικείμενο έρευνας και διδασκαλίας της αποτελεί η περίπτωση του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, θέμα το οποίο έχει διευρύνει, προς τούτοις, και ως προς τη μελέτη του συγκριτικά με τον χώρο των Βαλκανίων. Διαθέτει στο βιογραφικό της πλήθος ανακοινώσεων, δημοσιεύσεων και συγγραμμάτων σχετικά με τα έργα και τους λόγιους της Νεοελληνικής Αναγέννησης. Επίσης, έχει ασχοληθεί με τη νεοελληνική ποίηση της δεκαετίας του 1920 και ιδιαίτερα με τον ελληνοεβραίο ποιητή και διανοούμενο, Γιωσέφ Ελιγιά, ποίηση την οποία είχε καθιερώσει στα Τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής Ιωαννίνων, ως διδακτικό αντικείμενο. Βασική πεποίθησή της παραμένει ότι ο Ακαδημαϊκός οφείλει να δέχεται τα μηνύματα των καιρών, να μετέχει της κοινωνικής συνείδησης και να είναι πρότυπο ενεργού πολίτη.