Αλεξάνδρα Σφοίνη

Επίσημη Εκκλησία και Νεοελληνικός Διαφωτισμός: οι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις τον 18ο αιώνα

Τους πρώτους αιώνες μετά την οθωμανική κατάκτηση Εκκλησία είχε το προνόμιο της εκπαίδευσης των ορθοδόξων που βασίστηκε εν πολλοίς στον αριστοτελισμό κατά το σύστημα του Θεόφιλου Κορυδαλέα. Ο κορυδαλισμός του 17ου αιώνα θα αμφισβητηθεί στις αρχές του 18ου αιώνα και θα πάρει σταδιακά αρνητική χροιά συνώνυμη του σχολαστικισμού, ενός αυστηρού δόγματος που ακολουθεί η επίσημη εκκλησιαστική παιδεία, πράγμα που την έφερε σε αντιπαράθεση με τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό. Ο Μεθόδιος Ανθρακίτης, ο Αντώνιος Κατήφορος, ο Βικέντιος Δαμοδός, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Νικηφόρος Θεοτόκης, ο Ιώσηπος Μοισιόδαξ, ο Χριστόδουλος Παμπλέκης, ο Αθανάσιος Ψαλίδας, ο Παναγιώτης Κοδρικάς, κ.ά. λόγιοι μετέφεραν από την Ευρώπη νεωτερικές ιδέες στη νεοελληνική κοινωνία δια μέσου των μεταφράσεων, της συγγραφής και της διδασκαλίας, ερχόμενοι σε διάσταση με τις παραδοσιακές αντιλήψεις. Η ανακοίνωση θα παρακολουθήσει τις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους λογίους που παρεξέκλιναν από την «ορθοδοξία» και στην επίσημη Εκκλησία και τους συντηρητικούς κύκλους από τις πρώτες δεκαετίες και καθ’ όλη τη διάρκεια του 18ου αιώνα, αντιπαραθέσεις που ενίοτε οδήγησαν σε συγκρούσεις και διωγμούς.

Βιογραφικό

Η Αλεξάνδρα Σφοίνη είναι απόφοιτος του Ιστορικού-Αρχαιολογικού Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Σορβόννης (Paris I) στη νεότερη ελληνική ιστορία. Είναι Διευθύντρια Ερευνών στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, επιστημονική υπεύθυνη των ερευνητικών έργων «Μεταφράσεις, έννοιες, σύμβολα (15ος-19ος αι.)» και «Βιβλιογραφία και Ψηφιακός Άτλαντας Φιλελληνισμού». Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα και δημοσιεύματα επικεντρώνονται σε θέματα πολιτισμικής ιστορίας, ιστορίας των ιδεολογιών και των νοοτροπιών, του εκπολιτισμού και των πολιτισμικών μεταφορών από τη Δύση και την Ανατολή στον ελληνικό χώρο κατά τα νεότερα χρόνια, ειδικότερα κατά την περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και της Επανάστασης του 1821.